Zet in je agenda: je business model onder de loep te nemen

In de waan van de dag wordt het vaak vergeten

Tijd vliegt! Je bent druk bezig in je bedrijf. Aan je bedrijf werken betekent vooral de problemen en uitdagingen die voorbij komen oplossen. Echt nadenken over de toekomst van je bedrijf gebeurt bij grotere bedrijven in die paar dagen op de hei die je altijd in het najaar plant en voor kleine ondernemers gedurende de zomerperiode op de rustige momenten tussen het werk door.  

Ik zie vaak dat ondernemers als ze hiermee zelfstandig aan de slag gaan kijken naar de ontwikkelingen om hun heen en vandaaruit bepalen waar ze met hun bedrijf naar toe gaat. Dit is een goede start. Helaas worden er vaak plannen gemaakt, die eind januari al in de kast terecht komen. Ingehaald door ontwikkelingen die ze niet hadden voorzien. Herkenbaar voor jouw bedrijf? Wees gerust, je bent niet de enige waar dit proces zo verloopt.  

Ik pak dat een beetje anders aan voor mijn eigen bedrijf. Ik weet immers heel goed hoe belangrijk het is om aan je bedrijf te werken. Ik reserveer een vast dagdeel in de week en ga gedurende het hele jaar hiermee aan de slag. Hierdoor kan ik altijd op de ontwikkelingen inspelen om me heen. Dit is één van de redenen waarom ik pleit voor een continue strategisch proces binnen bedrijven. Maar dat is niet hetgeen wat ik je wilde vertellen in dit artikel. 

Het valt op dat er één onderwerp vaak ontbreekt op de strategische agenda: je business model onder de loep nemen.  

Deze risico’s loop je als het niet op de agenda staat

Dit zijn de risico’s als je business model reviewen vergeet 

1. Een concurrent het wel doet en tot de conclusie komt dat een ander business model meer waarde genereert voor de doelgroep en zijn bedrijf omvormt.  
2. Een nieuwe partij treed toe tot jullie markt met een heel ander business model, dat meer waarde biedt en dezelfde of meer winst genereert. Een disruptor in je markt. 

Jullie staan met je mond vol tanden. Je was hier niet op voorbereid. Je staat direct achter en niet met 1-0 maar met 10-0.  

3 redenen om het wel op de agenda te zetten

Drie belangrijke voordelen als je dit wel op de jullie agenda voor jullie komende strategische sessie zet: 

1. Je ziet mogelijkheden om je huidige business model te verbeteren en te optimaliseren. Door beter in te spelen op de veranderende markt en gebruikt te maken van nieuwe technieken en technologieën, kun je een betere marktpositie voor jullie creëren. 
2. Je ziet mogelijkheden voor nieuwe producten, diensten of nieuwe doelgroepen, waardoor er groeimogelijkheden in beeld komen die je eerder nog niet gezien had. 
3. Je ziet (on)mogelijkheden om de waarde voor jullie klanten via een ander business model te realiseren. 
   1. Je ontwikkelt een nieuwe business model en test deze uit, zodat deze uiteindelijk het oude business model kan vervangen. 
   2. Je weet wat de kritische punten zijn om een vernieuwend business model toe te passen in jullie markt. Vandaaruit weet je ook hoe je het beste kan reageren als een andere partij (nieuw of bestaande concurrent) dit introduceert. De verdedigings- of zelf aanvalsstrategie ligt klaar.  
   3. Je weet wat de kritische punten zijn waarom bepaalde business modellen nog niet mogelijk zijn. Hierdoor kun je gericht specifieke ontwikkelingen volgen, zodat je weet wanneer het wel mogelijk is.  

Zo review je je business model

Als je het op de agenda zet, is het natuurlijk ook belangrijk om een goede invulling aan dit punt te geven. Je wilt het immers jaarlijks op de agenda en niet eenmalig. 

Voor het reviewen van je business model heb je een multidisciplinair team nodig van alle onderdelen in je organisatie. Dit werkt het effectiefst door de diversiteit van kennis en ervaring die aan tafel zit en verkleind de kans op blinde vlekken. Het is een voordeel dat de betrokkenen enige kennis hebben van Business Model Canvas voordat ze beginnen, zodat iedereen dezelfde taal spreekt en weet wat de bedoeling is.  

Gezamenlijk doorloop je de volgende stappen: 

Stap 1: Pak je oude business model canvas erbij

Loop er gezamenlijk nog een keer door heen. Zorg dat iedereen de essentie ziet en begrijpt, zodat de onderlinge relaties duidelijk worden. 

Stap 2: Analyseer de invloed van de omgeving op jullie huidige business model

De vragen van de vorige stap ga je beantwoorden en bekijken welke aanpassing hiervoor nodig is op je business model. Hierdoor ontstaan er waarschijnlijk een aantal aangepaste business modellen die een deel van de vragen beantwoorden. Hang deze opties naast het bestaande business model canvas. 

Stap 3: Formuleer een aantal aangepaste business modellen

De vragen van de vorige stap ga je beantwoorden en bekijken welke aanpassing hiervoor nodig is op je business model. Hierdoor ontstaan er waarschijnlijk een aantal aangepaste business modellen die een deel van de vragen beantwoorden. Hang deze opties naast het bestaande business model canvas.

Stap 4: Onderzoek een aantal scenario’s

Doe dit door andere business modellen erbij te pakken, zoals abonnement op producten verkopen in plaats van producten verkopen (product-as-a-service), een platform organisatie (bv. Airbnb of Uber) en een freemium organisatie (bv. Spotify). Via Google en Youtube kun je voorbeelden vinden hoe hun business model canvas eruit ziet. 

Probeer volgens het onderliggende model toe te passen in jullie business. Wat kan makkelijk? Waar loop je vast? Brainstorm met elkaar om hier een oplossing voor te vinden. Essentieel is hier de serieuze mindset om dit te business model te laten slagen. Een start-up zal er ook alles aan doen om zijn business model te laten werken. 

Deze laatste stap verkleint de blinde vlek in je onderneming. Soms lijken dingen van een afstandje onmogelijk, maar als je er met elkaar met een frisse blik en positieve mindset naar kijkt is er vaak meer mogelijk dan dat je vooraf had gedacht.  

Uit deze optie volgt mogelijk nog een nieuw business model canvas. 

Stap 5: Kies welk business model je verder gaat ontwikkelen

Dit doe je door de opties langs keuzecriteria te leggen, zoals wat is het risico, groeipotentieel, waarschijnlijkheid dat de markt ontwikkeld zoals jullie dat nu zien. Het kan ook zijn dat je uiteindelijk voor twee opties kiest. Voor de korte termijn optimalisatie van het huidige business model. Voor de lange termijn onderzoeken of een disruptive business model echt haalbaar is.  

Stap 6: Formuleer actiepunten

De aanpassingen moeten concreet gemaakt worden en geïmplementeerd in de organisatie. Hiervoor moet een actieplan gemaakt worden. Mogelijk dat er nog zaken voor een ander model verder uitgezocht moet worden of er een goed verdedigingsplan gemaakt moet worden. Van alle losse eindjes van deze sessie maak je een actielijst. Vergeet niet te vermelden wie verantwoordelijk is en wanneer de concrete actiepunt opgevolgd moet zijn en hoe dit in de groep gedeeld/gecommuniceerd wordt. 

Tips om dit proces tot een goed einde te brengen:

1. Goede voorbereiding scheelt veel tijd in de sessie en verhoogd de kwaliteit 
   1. Zorg dat iedereen goed voorbereid is en al het een en ander vooraf heeft gedaan ter voorbereiding van de bijeenkomst. 
   2. Zorg voor een apart projectteam dat multidisplinair is die dit voorbereid en presenteert. Als management voeg je tijdens de sessie waarde toe door kritische vragen en je eigen kennis toe te voegen aan het totaal. 
2. Zorg voor duidelijke spelregels aan het begin van de bijeenkomst. Benadruk dat iedereen gelijk is in deze bijeenkomst en het belangrijk is dat mensen zeggen wat ze denken om te komen tot de beste uitkomst.  
3. Zorg voor een pressure-cooker setting. Door het toevoegen van tijdsdruk per onderdeel dwing je iedereen scherp en gefocust te houden. Er is simpelweg geen tijd om zijpaden te bewandelen. Het is goed om iemand verantwoordelijk te maken om de tijd gedurende sessie te bewaken. Daarnaast is het belangrijk om pauzes te houden tussen de onderdelen, zodat er ruimte is voor reflectie. 
4. Heb een aantal brainstormtechnieken achter de hand voor als jullie vast zitten. Dit geeft vaak precies de frisse blik die je nodig hebt om weer verder te kunnen en geeft de nodige afwisseling gedurende de meeting. 
5. Zorg dat iemand het proces vastlegt en de actiepunten aan het einde noteert.  

Succes met het op de agenda zetten en nog belangrijker met het succesvol reviewen van jullie business model.

Is een externe procesbegeleider nodig?

Per bedrijf verschilt het of het handig is bij het reviewen een procesbegeleider nodig is. Sommige managementteams hebben doen dit al jaarlijks of hebben een ervaren marketeer in dienst die dit op zich pakt. Heb je geen deskundige in huis of is het de eerste keer dat jullie dit gaan doen. Dan voegt een procesbegeleider veel waarde toe. Bovendien bewaakt een procesbegeleider ook het draagvlak binnen de groep en kan helpen om te komen tot concrete vervolgstappen.

Wie heeft hiermee ervaring? De meeste business coaches en freelance strategisch marketeers zullen hiermee ervaring hebben. Binnen Mind for Marketing heeft Renate hier in ieder geval veel ervaring mee. In elke rol die ze voor haar klanten op pakt, facilitator productontwikkeling, freelance strategisch marketeer of business coach, komt het business model voorbij. Dus is ze inmiddels met ruim honderd bedrijven hiermee aan de slag gegaan. 

Vrijblijvend kennismaken met Renate?